Jovan Dučić se smatra najznačajnijim pjesnikom srpskog modernizma i najznačajnijim liričaremzlatnog doba srpske književnosti.
O godini njegovog rođenja postoje sporovi i nejasnoće. U nekim izvorima se navodi da je Dučić rođen 1871. godine u Trebinju, dok postoji i veći broj istraživača koji tvrde da je rođen 1874. godine. Datum rođenja bi mogao da bude 15.jun ili 15.jul, a neki pominju i 5. ili 17.februar kao mogući datum Dučićevog rođenja. No, nedvosmisleno je da je Jovan rođen u siromašnoj seljačkoj porodici, u podnožju planine Leotar u selu Podgljivlje.
Dučićev otac Andrija bio je trgovac. Poginuo je u Hercegovačkom ustanku 1875.godine. Majka Jovanka pored Jovana i Milene imala je dvoje djece iz prvog braka sa Šćepanom Glogovcem (Rista i Soku). Jovan raste u sredini gdje su gusle bile i ostale prvo i osnovno obrazovanje svakog Hercegovca, pa i Jovana. Priče o Trebinju i staroj Travuniji, o Dubrovniku i njegovoj gospoštini, o Mlečanima i Turcima, hajducima i uskocima imale su i te kakav uticaj na Jovanov intelektualni razvoj. Trebinje i njegovu okolinu u srcu je nosio do kraja života, a o svojim zemljacima uvijek je imao najljepše mišljenje. Jednom prilikom je napisao:
“Vjerujem da su od sviju ljudi u našoj zemlji, Hercegovci po prirodi najučtiviji, najmanje skloni spletkama. Njihova uboga pokrajina napravila ih je skromnim, pobožnim i umerenim…”
Osnovnu školu Jovan završava u Trebinju. Zbog vrlo teških uslova za život on sa majkom napušta Trebinje i prelazi u Mostar, gdje ga prihvata njegov polubrat Risto Glogovac. U Mostaru Jovan nastavlja trogodišnje školovanje u trgovačkoj školi, a u slobodno vrijeme pomaže polubratu Ristu u trgovačkoj radnji. Učiteljsku školu pohađa u Sarajevu 1890-1891. godine i Somboru gdje maturira 1893. Za vrijeme školovanja naročito se ističe u poznavanju maternjeg jezika, istorije i književnosti. Postavljen je za učitelja u Srpskoj osnovnoj školi u Bijeljini, 1893. Pojavljuje se sa nizom nacionalnih članaka u Sarajevu, Novom Sadu i Pančevu. Jedan je od zapaženih nacionalnih radnika i kao takav pada u oči policiji. U maju 1894. policija je izvršila pretres njegovog stana, jer je već ranije bio optužen zbog ometanja javnog reda i mira. Zbog patriotskih pjesama austrougarske vlasti ga protjeruju iz grada. Rješenjem Zemaljske vlade u Sarajevu Jovanu je zabranjeno vršenje učiteljske dužnosti u srpskim školama na prostoru Bosne i Hercegovine. Naredne 1895/96. godine uspijeva da se zaposli kao učitelj Srpske pravoslavne škole u manastru Žitomisliću kod Mostara, ali mu ni tu vlasti ne daju mira. Jovan odlučuje da napusti učiteljski poziv. Vraća se u Mostar, gdje sa prijateljima osniva list “Mostarska zora” (list za zabavu, pouku i književnost). U ovom listu Jovan se pojavljuje kao prevodilac sa njemačkog i francuskog jezika, postaje i urednik “Zore” u kojoj objavljuje niz zapaženih članaka i rasprava o knjigama, slikarima, događajima u kulturi i slično.
Mostarska sredina, bez obzira koliko se u njoj prijatno osjećao, sputava njegove ambicije i guši ga, on odlučuje da krene dalje. U ljeto 1899. Jovan odlazi u Ženevu na studije književnosti i filozofije. Ovim se konačno ispunjava njegova želja za studijama u Švajcarskoj, gdje iste godine postaje predsjednik studentskog kluba Vila. Dučić je proveo skoro deset godina u inostranstvu, najviše u Ženevi i Parizu. Na ženevskom univerzitetu je svršio prava i potom se vratio u Srbiju. Godine 1907. u Ministarstvu inostranih djela Srbije dobija službu pisara. Od 1910. je u diplomatskoj službi. Te godine postavljen je za atašea u poslanstvu u Carigradu, a iste godine prelazi na isti položaj u Sofiji. Od 1912. do 1927. službuje kao sekretar, ataše, a potom kao otpravnik poslova u poslanstvima u Rimu, Atini, Madridu i Kairu (1926-1927), kao i delegat u Ženevi u Društvu naroda. Potom je privremeno penzionisan. Dve godine kasnije vraćen je na mjesto otpravnika poslova poslanstva u Kairu. Kao diplomatski predstavnik proveo je dugi niz godina i u Budimpešti i Bukureštu.
U doba invazije i kasnije okupacije Jugoslavije 1941. godine Jovan Dučić je bio opunomoćeni poslanik kraljevine Jugoslavije u Madridu. Pošto je Španija priznala NDH, time prekinuvši diplomatske odnose s Jugoslavijom, u junu 1941. Dučić se povukao u neutralnu Portugaliju, u Lisabon odakle je, u avgustu iste godine otišao u SAD u grad Geri, Indijana, gde je živio njegov rođak Mihajlo. Od tada do svoje smrti dvije godine kasnije, vodio je organizaciju u Ilinoisu (čiji je osnivač Mihajlo Pupin 1914. godine), koja predstavlja srpsku dijasporu u Americi. Za to vrijeme pisao je pjesme, političke brošure i novinske članke pogođen razvojem situacije u Jugoslaviji i stradanjem srpskog naroda, osuđivao je genocid nad Srbima koji je vršila hrvatska ustaška vlada.
Umro je 7. aprila 1943. u Geriju. Njegovi posmrtni ostaci preneseni su iste godine u portu srpskog manastira Svetog Save u Libertivilu, SAD. Njegova želja je bila da ga sahrane u njegovom rodnom Trebinju. Ova poslednja želja Jovana Dučića ispunjena je 22. oktobra 2000. godine.
Tijelo pesnika Jovana Dučića prenijeto je u Hercegovačku Gračanicu, na Crkvini, brdašcu iznad Trebinja, u Blagoveštensku crkvu, koju je projektovao arhitekta Predrag Ristić.
Dučić je u srpsku poeziju unio duh francuskog parnasizma i simbolizma. Napisao je veliki broj pjesama, kao i putopisa, eseja, kritika. Prvu zbirku pjesama objavio je u Mostaru 1901. u izdanju mostarske Zore, zatim drugu u Beogradu 1908. u izdanju Srpske književne zadruge, kao i dvije knjige u sopstvenom izdanju, stihovi i pjesme u prozi – Plave legende i Pjesme. Pisao je dosta i u prozi: nekoliko literarnih eseja i studija o piscima, Blago cara Radovana i pjesnička pisma iz Švajcarske, Grčke, Španije itd.
Najpoznatiji pjesnički ciklusi su: Carski soneti, Dubrovačke pesme, Jadranski soneti, Senke po vodi, Duša i noć, Jutarnje pesme, Sunčane pesme, Večernje pesme, Pesme ljubavi i smrti.
Pisao je ljubavne, refleksivne, elegične, deskriptivne i rodoljubive pjesme. Poznata djela su mu i: Gradovi i himere (1940), Grof Sava Vladislavić (1942), Staze pored puta – Jutra sa Leutara – Moji saputnici (stihovi, proza, 1951), Lirika (1943). U nekoliko navrata izlazila su mu sabrana djela, prvi put za njegovog života, 1929-1930.
I danas se još uživa u djelima Jovana Dučića, u raznovrsnosti njegovih pjesničkih motiva, u ljepoti njegove imaginacije. Među pjesnicima čija imena označavaju plodonosnu granicu i vrh jednog dostignuća, ime Jovana Dučića ne samo što je vrh jednog zlatnog perioda naše poezije u prvoj deceniji dvadesetog vijeka nego je i sinonim pjesnika uopšte.
Nagrada „Jovan Dučić“ je nagrada za pjesništvo koja se dodjeljuje svake godine tokom manifestacije „Dučićeve večeri“ u Trebinju.
HP, maj 2015.
BONUS VIDEO
