Revizija utvrdila: Propale pronatalitetne mjere Vlade, opština i gradova u Republici Srpskoj

Provedena revizija je u organizaciono-institucionalnom pogledu obuhvatila ispitivanje uloga, nadležnosti i odgovornosti: Vlade Republike Srpske, Ministarstva porodice, omladine i sporta, gradova Banja Luka, Prijedor, Doboj, Bijeljina, Zvornik, Trebinje, opština Kozarska Dubica, Kneževo, Šamac, Višegrad, Pale i Nevesinje.

„Provedena revizija je pokazala da pronatalitetne mjere jedinica lokalne samouprave u primjeni nisu uspjele da značajnije podstaknu rađanje koje bi doprinijelo lokalnom, a posljedično i prostom obnavljanju stanovništva na nivou Republike Srpske, te da u skladu s tim postoji potreba za sistematizacijom, (re)definisanjem i unaprjeđenjem mjera jedinica lokalne samouprave za podsticanje rađanja i podršku roditeljstvu u funkciji održivog demografskog razvoja u Republici Srpskoj u jedinicama lokalne samouprave Republike Srpske“, stoji u ovoj Reviziji.

Nalazi, zasnovani na relevantnim, pouzdanim i dovoljnim revizijskim dokazima, pokazuju:

– Od 1996. godine nijedna jedinica lokalne samouprave Republike Srpske nije imala u kontinuitetu pozitivan prirodan priraštaj niti stopu ukupnog fertiliteta od 2,1 djeteta po ženi koja obezbjeđuje prosto obnavljanje stanovništva;

– Mogućnost demografskog oporavka je upitna za 23, odnosno preko trećine jedinica lokalne samouprave u Republici Srpskoj, usljed niza nepovoljnih demografskih pokazatelja;

– Iako je potreba za aktiviranjem lokalne samouprave u oblasti populacione politike istaknuta u nizu strateških i razvojnih akata Republike Srpske, istoj nije pristupljeno na sistemski način;

– Jedinice lokalne samouprave su pristupile provođenju određenih mjera i aktivnosti pronatalitetnog karaktera bez jasnih strateških i operativnih opredjeljenja i ciljeva u pogledu lokalnog demografskog razvoja;

– Jedinice lokalne samouprave su u periodu 2016-2021. godina provodile 14 različitih mjera i aktivnosti koje imaju direktan ili indirektan uticaj na podsticanje rađanja i podršku roditeljstvu. Samo jedna od njih je bila „nefinansijskog karaktera“, što ukazuje da jedinice lokalne samouprave nisu dale adekvatan značaj edukaciji u pogledu demografskih izazova i promociji svoje politike u oblasti demografskog razvoja;

– Za realizaciju mjera i aktivnosti koje imaju pronatalitetni karakter, jedinice lokalne samouprave u periodu 2016-2021. godina su izdvojile 190,3 miliona KM, od čega se preko 80% navedenog iznosa odnosi na subvenciju/sufinansiranje rada vrtića;

– Provođenje mjera i aktivnosti pronatalitetnog karaktera od strane jedinica lokalne samouprave nije bilo korisnički orjentisano;

„Treba istaći da sve varijante projekcija budućeg demografskog razvoja prostora RS ukazuju na nastavak i pogoršanje nepovoljnih tendencija. Stručnjaci iz oblasti demografije iskazuju bojazan, da bez hitne reakcije donosilaca odluka, društva suočena sa dugotrajnom stopom ukupnog fertiliteta ispod 1,5 upadaju u zamku ‘niskog fertiliteta’ iz koje nema izlaza, odnosno postoji dugoročna opasnost za njihov demografski opstanak“, stoji u ovom izvještaju.

Napominje se da je u prethodnom periodu, najveći broj jedinica lokalne samouprave, pored mjera koje se realizuju sa republičkog nivoa vlasti, preduzimao vlastite mjere i aktivnosti pronatalitetnog karaktera.

„Međutim, prezentovani demografski pokazatelji ukazuju da iste nisu uspjele da značajno podstaknu rađanje na teritoriji jedinica lokalne samouprave i Republike Srpske“, ističe se.

Jedina prisutna populaciona mjera „nematerijalnog“ karaktera u većem broju jedinica loklanih samouprava je manifestacija „Konferencija beba“.

„Rezultati revizije ukazuju da u strateškom okviru jedinica lokalne samouprave nisu na adekvatan način postavljena strateška opredjeljenja i ciljevi po pitanju lokalnog demografskog razvoja“, stoji u Reviziji.

U preporukama se ističe da Ministarstvo porodice, omladine i sporta treba da kreira, predlaže Vladi Republike Srpske, te provodi mjere i aktivnosti iz oblasti populacione i pronatalitetne politike koje će biti u funkciji održivog demografskog razvoja Republike Srpske.

Jedinice lokalne samouprave u funkciji kreiranja i provođenja mjera i aktivnosti na podsticanju rađanja i podršku rađanju, potrebno je da utvrde jasna strateška opredjeljenja i ciljeve u pogledu lokalnog demografskog razvoja, te izvrše sistematizaciju i pojednostavljenje pravnog okvira za podsticanje rađanja i podršku roditeljstvu.