Muzej Hercegovine sedam decenija baštini kulturno-istorijsko nasljeđe: Ponosni čuvar juga Srpske

– Muzeji pokazuju kontinuitet življenja na jednom prostoru i bogato kulturno nasleđe od praistorije do danas. S obzirom na to da su vekovi donosili različite vrednosti koje se čuvaju u vidu predmeta u našem muzeju, mi posetiocu i građaninu Trebinja pružamo mogućnost da se upozna sa tim i da bude ponosan na to – rekla je Grujićeva.

Istakla je da muzej nastoji i da široj regiji ukaže na značaj čitave Hercegovine kao specifične istorijsko-geografske cjeline i dodala da se značaj muzeja ogleda u očuvanju kulturnog nasljeđa, jer bez kulturnog nasljeđa nema ni identiteta naroda.

– Predmeti i lokaliteti koje obrađujemo kroz izložbe ili ih istražujemo su potvrda postojanja srpskog naroda na ovom prostoru. Možda živimo u vremenu kada toga nismo svesni, ali bez obzira na to, obavljamo svoju misiju i radimo kako su radili naši prethodnici, jer muzeji su čuvari kolektivnog pamćenja – objasnila je ona.

Počeci

Grujićeva je podsjetila da je Muzej Hercegovine u Trebinju osnovan 1952. godine, kada je srez Trebinje odlučio da osnuje Zavičajni muzej Trebinje.

– Međutim, osnivanje muzeja povezujemo sa 1935. godinom, kada je pesnik Jovan Dučić, tada ambasador u Rimu, poslao zbirku, svoju privatnu kolekciju koju je brižljivo prikupljao boraveći u raznim zemljama. Zbirku je poslao brodom do Dubrovnika, odakle je prebačena u Trebinje za budući muzej – navela je Grujićeva.

Te 1935. u Trebinje je stiglo više od 100 eksponata, a nakon Dučićeve smrti dopremljen je ostatak njegove lične biblioteke i ono što je preostalo od njegove umjetničke zbirke.

– Zvanično 1952. osnovan je muzej, a od 1957. započinje ozbiljan rad na prikupljanju zbirke, kada je u muzeju zaposlena kao prvi upravnik Ljubinka Kojić, istoričar umetnosti iz Beograda. Ona je oformila sve zbirke muzeja, tako da smo jedan od retkih muzeja koji je od osnivanja zamišljen kao muzej kompleksnog tipa, što znači da posedujemo sve zbirke – arheološku, istorijsku, etnološku, umetničku, prirodnjačku – objasnila je ona.

Naglasila je da su nakon 1957. počela prvo arheološka istraživanja, a onda i prikupljanje etnografskog materijala s terena, te istorijske arhivske građe.

Muzej je 1989. zvanično dobio zgradu koju i danas koristi, a koja je nekada bila austrougarska kasarna sagrađena između 1896. i 1904. godine, objašnjava naša sagovornica. U najtežem ratnom periodu kulturno-istorijsko blago je evakuisano i sklonjeno da bi se sačuvalo i bilo ponovo izloženo poslije rata, od kada nastaju stalne muzejske postavke.

Danas

Muzej je danas obogaćen novim stalnim postavkama. Otvorena je istorijska postavka 2012, a 2019. stalna prirodnjačka postavka. Takođe, 2005. je otvorena stalna postavka posvećena građanskoj kulturi s kraja 19. i početka 20. vijeka.

– Publika do 23. februara može da pogleda izložbu “70 godina Muzeja Hercegovine – 70 predmeta izabranih iz zbirki muzeja”. Naši kustosi su odabrali najreprezentativnije predmete, kao i one koje publika do sada nije mogla da vidi, jer se nalaze u depoima. Ovom izložbom smo želeli da skrenemo pažnju da muzeji nisu samo ono što vidi posetilac, nego da ih čine i vredni predmeti koji se nalaze u depoima i koji se povremeno izlažu. Zato muzeji prave tematske izložbe, kao što smo mi napravili postavku “Vez i zlatovez” koja je sada izložena u Beogradu – objasnila je.

Nasljeđe i najmlađi

Muzej od 2019. održava radionice za predškolsku grupu i za osnovce. Kako nam je kazala Grujićeva, volonteri na radionicama su srednjoškolci.

– Želeli smo da mlađim generacijama približimo kulturno-istorijsko i prirodno nasleđe učeći ih o tim predmetima na drugačiji način. Kroz igru i priče pokazujemo im šta muzej skriva. Različitim temama obuhvatamo zbirke i povremene izložbe koje kod nas gostuju – kazala je ona.

Naglasila je da je kroz ove radionice prošlo više od 4.000 djece dodajući da je to buduća publika.

– Mislimo na to šta će biti za deset ili 20 godina, jer je važno da muzej obrazuje publiku za buduća vremena. A najbolje je da počnu od malih nogu i da muzej osećaju kao prostor koji njima pripada i u kojem se slobodno kreću, jer muzeji su često zatvorene ustanove sa strogim pravilima, što kod dece i ljudi stvara odbojnost i uzdržanost – ispričala je ona.

Dodala je da, s druge strane, organizovanjem brojnih koncerata, promocija i predavanja privlače i stariju publiku.

– Cilj nam je da tokom godine svaki građanin Trebinja i Hercegovine pronađe makar jedan događaj koji će mu biti interesantan i da dođe u muzej – zaključila je ona.

Renoviranje arheoloških zidina u podrumu

Prema riječima Ivane Grujić, u proteklih godinu dana u Muzeju Hercegovine renovirana je stalna postavka, legat Jovana Dučića.

– Bilo je tu građevinskih radova, a sada nam preostaju finalni kao što je izrada vitrina kako bismo postavku opet otvorili za javnost – navela je ona.

S obzirom na to da se Muzej Hercegovine nalazi na arheološkom lokalitetu, gdje su otkrili srednjovjekovno utvrđenje i zidine debljine 1,40 metara koji se protežu ispod zgrade ove ustanove, Grujićeva je istakla da su se baš ovim bavili u proteklih godinu dana.

– To smo otkrili u podrumu i renoviranje tog dela u prizemlju je bilo fokusirano na očuvanje tih zidina i na osmišljavanje kako to arheološko nalazište uklopiti u postojeću zgradu. Preostaje nam da obezbedimo sredstva za stakleni pod kako bi budući posetioci u skorije vreme, što ne zavisi samo od nas nego i od finansijskih sredstava, mogli da se upoznaju sa istorijom starog grada Trebinja – objasnila je Grujićeva.

Naglasila je da ovo smatraju važnim i atraktivnim, jer nije uobičajena situacija da se muzeji nalaze na ostacima arheoloških nalazišta.

– Još kad u taj autentičan prostor smestite predmete iz tog perioda, onda je doživljaj kompletniji. Za to su potrebna veća sredstva kao i za dvorište. Treba prvo obezbediti sredstva, pa sprovesti istraživanja i revitalizaciju prostora, ali idemo ka tome. Time ćemo otvoriti kompleks koji će biti šetnja kroz istoriju Trebinja – ispričala je ona.

U korak s vremenom

S obzirom na to da je vrijeme modernih tehnologija, Grujićeva je istakla da Muzej Hercegovine nastoji da prati savremene tokove.

– S obzirom na ograničen budžet, ne možemo da osavremenimo sve postavke, ali u protekloj godini smo preko projekta dobili vrednu opremu koja omogućava virtuelno posmatranje devet austrougarskih utvrđenja koja se nalaze na brdima oko Trebinja – kazala je ona.

Ispričala je da su u kamenoj kućici iz 18. vijeka, koja je u dvorištu muzeja, omogućili da posjetioci sagledaju svako od tih utvrđenja.

– Posetioci, kada stave naočare, mogu da usmjeravaju kretanje slušajući priču i posmatrajući predmete iz austrougarskog doba. Jedan smo od prvih muzeja u BiH koji ima i virtuelnu postavku – rekla je ona.

Izdavaštvo

Grujićeva je objasnila da je sedamdesetih godina prošlog vijeka počela i izdavačka djelatnost Muzeja, pa je 1975. pokrenut časopis “Tribunia”, najstariji naučni i stručni časopis u Hercegovini.

– Nadamo se da ćemo od ove godine objaviti jedan broj specijalno posvećen temi 70. godina muzeja, te da ćemo uspeti da od naredne godine jednom godišnje izlazi ovaj časopis – rekla je Grujićeva.

Planovi

Grujićeva je naglasila da nastavljaju saradnju sa Narodnim muzejom Srbije iz Beograda, kao i predstavljanje mladih hercegovačkih umjetnika i profesora likovnih akademija.

– Za slavu grada pripremamo izložbu našeg kustosa kojom ćemo predstaviti život i rad Riste i Bete Vukanović. Takođe, naša izložba o legatu Jovana Dučića biće predstavljena u Narodnom muzeju u Čačku, a potom i u Kraljevu. Republički zavod Srbije gostovaće kod nas izložbom o Jeleni Anžujskoj koja je nedavno otvorena u Kulturnom centru u Parizu. Trebinje je posebno vezano za Jelenu Anžujsku koja je odavde vladala srpskim zemljama – objasnila je Grujićeva i dodala da je u planu i saradnja sa umjetnicima iz Hrvatske i Crne Gore.