Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja Svetog Nikolu Čudotvorca – Nikoljdan, u pomen na dan kada je ovaj svetac okončao ovozemaljski život 343. godine Nove ere. Sveti Nikola je jedan od najvećih hrišćanskih svetitelja koji važi za zaštitnika putnika, moreplovaca, ribara i splavara.
Slava Sveti Nikola je po broju onih koji je slave, bez premca među Srbima, a takođe je hramovna i manastirska slava SPC-a. Posvećeno mu je više od 600 crkava pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve.
Ovom prazniku posebno se raduju djeca, koja uoči Svetog Nikole ostave čizmicu u koju se potajno ostavljaju pokloni.
Najraširenija slava u Nevesinju je Nikoljdan koji se proslavlja u 91 porodici što obuhvata približno trećinu stanovništva opštine. Jovanjdan se proslavlja u 80, a Đurđevdan u 65 nevesinjskih porodica. Sveti arhangel Mihilo kao zaštitnik obilježava se u 50 nevesinjskih porodica i po broju svečara je na četvrtom mjestu.
Najrjeđe srpske slave u Nevesinju su Mratindan, Sveti Vartolomej, Sveti mučenik Agatonik i Sveti Kliment koji se obilježavaju u po jednoj porodici.
Pored krsne slave neke porodice prislužuju još jedan dan u godini koji je vezan za neki crkveni praznik. To čine ona bratstva kojima se tog dana desilo nešto izuzetno lijepo ili nešto loše. Taj dan se u većini nevesinjskih porodica gotovo ni po čemu ne razlikuje od krsne slave.
U Bosni i Hercegovini ima skoro 6.000 srpskih prezimena koja se vezuju za 72 slave. Ako je kod istog prezimena zastupljena samo jedna krsna slava nesumnjivo je da se radi o jednom plemenu.
Svaki Srbin ima po jedan dan u godini koji on slavi i to se zove krsno ime, sveti i blag dan, zapisao je u Rječniku Vuk Karadžić. Danas je krsna slava običaj da pojedine porodice i rodovi smatraju svojim zaštitnikom jednog hrišćanskog svetitelja i uz posebne obrede i gozbu proslavljaju njegov praznik. Inače, tragove ovog običaja imali su svi Sloveni, pa i Indoevropljani, Tračani, stari Grci, Iliri, Rimljani i drugi. Ali, kao krsna slava održao se prije svega kod pravoslavnih Srba, a do prije nekoliko decenija i svih Makedonaca. Sporadično su krsnu slavu imali i Hrvati u Hercegovini, srednjoj Bosni, Lici i Dalmaciji. Ima je takođe kod Arbanasa katolika, a pod srpskim uticajem bilo je i kod Rumuna.
Porijeklo krsne slave ni do danas nije dovoljno rasvijetljeno. Sve dosadašnje hipoteze mogu se svesti na dva osnovna gledišta. Jedno predanje smatra da je krsno ime uspomena na dan kada su mnogobožački preci pojedinih porodica prešli u hrišćansku vjeru, a drugo gledište je animističko koje u krsnoj slavi vidi jedan kult predaka.
Izvor: Radio Nevesinje
BONUS VIDEO
