Nazivi ulica i trgova u nekom gradu uglavnom odražavaju istoriju, kulturu i tradiciju njegovih stanovnika. Utvrđuju se prema univerzalnim vrijednostima, po imenima znamenitih ličnosti, značajnih istorijskih, geografskih, etnoloških i drugih obilježja. I imena ulica u Nevesinju su svojevrstan vremeplov i svjedok koji treba da nas svakodnevno podsjeća kroz kakva je sve turbulentna dešavanja vijekovima prolazila slobodarska hercegovačka varošica. S druge strane, trebalo bi da budu i ogledalo kulture, duhovnosti i nacionalnog duha Nevesinjaca.
Gradsko i prigradsko područje opštine Nevesinje ima preko stotinu ulica od kojih je njih 86 zvanično dobilo obilježja. Posljednje veće ažuriranje adresnog sistema Opštinski parlament je obavio 2011. godine i to na zahtjev Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske i Republičkog zavoda za statistiku. Tada je u Registar ulica i trgova u okviru priprema za popis stanovištva upisano 50 novoimenovanih ulica, najviše u prigradskim naseljima Kilavci, Gvozd, Brežine i Lapčevine. Nazivi su najčešće davani po poznatim ličnostima iz srpske istorije i književnosti, a posebno formirana komisija je inspiraciju nalazila i u pobratimskim gradovima i prijateljskim zemljama. Vodilo se računa da to budu ličnosti koje su potomke zadužili junaštvom, odanošću, vjerom, dobrotvorstvom, razvojem pismenosti, književnim stvaralaštvom …
Trend promjene naziva ulica koji je posljednjih decenija prisutan u svim državama bivše Jugoslavije u Nevesinju nije bio toliko izražen. Sem nekoliko ulica u užem gradskom jezgru, ostali su stari nazivi, iako je zvanično tumačenje istorije marginalizovalo značaj pojedinih ličnosti iz vremena komunističke vlasti.
U mjestu bunta, vječite borbe i slobodarskih tradicija prikladno je da centralna gradska ulica nosi naziv Nevesinjskih ustanika kao trajna počast junacima naše prošlosti. Zanimljivo je da je ova ulica kroz istoriju uvijek bila personifikacija vlasti, pa je i najčešće mijenjala naziv. Za vrijeme austro-ugarske okupacije nosila je ime Franja Josifa, u doba Kraljevine Jugoslavije Kralja Petra I Karađorđevića, a tokom SFRJ Maršala Tita.
I glavni gradski trg je bio značajan za sve društvene sisteme. Centralni plato je svojevremeno krasio veličanstveni spomenik Kralju Petru Oslobodiocu i nevesinjskim ustanicima. Svečanom činu otkrivanja ovog originalnog i impresivnog monumenta prisustvovalo je oko 40.000 duša što je najmasovniji događaj u Nevesinju u 20. vijeku. Spomenik koji je simbolizovao oslobođenje od tuđinskog jarma porušile su ustaše 1941. godine u svirepom nasrtaju na srpski živalj i sva zdanja koja su imala srpska obilježja. Komunistička vlast je 1958. godinena na trg postavila spomenik španskom borcu Blagoju Paroviću koji je 2009. godine premješten na Partizansko spomen groblje. Za Mitrovdan 2017. godine u Nevesinju je svečano otkriven i osvještan Spomenik slobode koji simbolizuje sve nevesinjske ustanke i kontinuitet srpskog duhovnog bića i tradicije. Po veličanstvenom spomeniku čitav centralni prostor u gradu je dobio naziv Trg slobode.
Kilavci u znaku književnosti, Brežine, Gvozd i Šajbe ispisani imenima srpskih junaka, Lapčevine asociraju na svjetske metropole
Najveće nevesinjsko prigradsko naselje Kilavci u potpunosti je u znaku velikana srpske i ruske književnosti pošto ulice nose imena Iva Andrića, Vuka Karadžića, Jovana Dučića, Branka Radičevića, Desanke Maksimović, Tolstoja, Puškina, Dostojevskog…
Na tablama ulica u naselju Brežine ispisana su imena slavnih srpskih junaka iz vremena Turaka Cara Lazara, Miloša i Karađorđa, ali i Prvog svjetskog rata poput Radomira Putnika, Stepe Stepanovića i Živojina Mišića. Pobratimstvo Nevesinja sa Voždovcem i Apatinom potvrđeno je i kroz davanje imena za dvije nevesinjske ulice.
Adresar naselja Gvozd u kojem živi veliki broj porodica poginulih boraca podsjeća na vrijeme iz posljednjeg odbrambeno-otadžbinskog rata pošto su ulice dobile nazive po vojnim formacijama. Slično je i u naselju Šajbe čija je srednja ulica posvećena majoru Tihomiru Janjiću.
Lapčevine asociraju na svjetske metropole pošto imaju Beogradsku, Moskovsku, Banjalučku i Sarajevsku ulicu. Bogata istorija nevesinjskog kraja zastupljena je u ličnostima poput Pera Tunguza, braće Žerajić, Krsta Đerića i drugih.
Ulica Patrijarha Pavla je pješačka zona između dvije vjerske bogomolje ̶ Saborne crkve i Dugalića džamije. To je ulica duga samo pedesetak metara, ali sa snažnom simbolikom mira, poštovanja i tolerancije.
Jedna od najdužih ulica u Nevesinju proteže se od centra grada do Bojišta, a nosi ime srpske vladarske dinastije Nemanjića. Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije ova ulica je nosila ime Dragoljuba Mihajlovića, komandanta srpske vojske koja je 1918. godine pobjedonosno umarširala u Nevesinje označivši kraj viševjekovnog ropstva. Po završetku Drugog svjetskog rata očigledna asocijacija na sasvim drugu istorijsku ličnost nije se uklapala u ideologiju nove vlasti, pa je ulica preimenovana u Braće Bašagića.
Od svih ličnosti kojima je imenovanjem novih ulica data počast Nevesinjci vjerovatno najmanje poznaju ulogu vojvode Poznana Purćića. On je bio vojskovođa srpskog kralja Milutina, a gospodario je Nevesinjem i Zagorjem početkom 14. vijeka. Jedno vrijeme je stolovao u starom gradu Vjenčacu.
Skupština opštine Nevesinje nedavno je usvojila Regulacioni plan „Novo naselje“ tako da će uskoro biti potrebe da se imenuju nove ulice. Na nevesinjskom kršu ponikli su priznati naučnici, inženjeri, ljekari, glumci i sportisti koji sigurno zalužuju da se njihovo ime nađe na tablama koji označavaju javne prostore u Nevesinju.
Nevesinjska ulica u srpskoj prijestonici od 1895. godine
Jedan od najljepših ulica u Beogradu je Nevesinjska ulica. Nalazi se u naselju Vračar, a sa svojim drvoredima daje osjećaj spokojstva, mira i svježine. Prošle godine je na inicijativu Udruženja Nevesinjaca otkrivena spomen tabla sa imenom Nevesinjske ulice na kojoj su istaknute informacije o Nevesinju, njegovim znamenitostima i čuvenoj Nevesinjskoj pušci. Ova ulica je posebna i po tome što od 1895. godine kada je dobila ovaj naziv, nije mijenjala ime, iako se u Bogradu od tada mnogo toga mijenjalo. Osim u srpskoj prijestonici Nevesinjska ulica postoji i u Sarajevu, Trebinju, Smederevu, Subotici, Novom Pazaru i Gajdobri.
Izvor: Dragomir Grahovac /Radio Nevesinje/Glas Trebinja/
BONUS VIDEO
